Ülkelerarası alakalar sanıldığı ya da görüldüğü üzere değildir çoğunlukla. Adeta kanlı bıçaklı olanların bile birbirleriyle “buluştukları” anlar, alanlar vardır. Bunun son çarpıcı örneği olarak ABD ile Çin’in Brezilya’da ortak bir askeri tatbikata katılmaları gösterilebilir.
İki ülke ortasındaki bağlantıların hem ticarette, hem de siyasette pek de “dostane” olduğu söylenemez, malum. ABD Başkanı Joe Biden Çin’i ülkesi için “gelecek on yılın tehdidi” olarak nitelendirmişti, anımsarsınız. Fakat ortalarındaki gerginliğe karşın askeri mevzular üzere hassas alanlarda işbirliği yapmaktan çekinmiyor ABD ile Çin. İki ülkeden bir düzine asker, bilhassa de deniz piyadeleri, 3 bin Brezilya askeriyle birlikte Brezilya’nın orta bölümündeki Formosa’da 17 Eylül’de sona ermesi planlanan ortak askeri tatbikata katıldı.
Tabii, tatbikatın kendisi kadar kıymetli olan bir öteki durum da şu: Brezilya’nın dış siyasette bölgesel bir güç olduğunun düzgünce belirginleşmesi. Hem Pekin hem de Washington Brezilya’nın en büyük ticari ortakları olduğu için bu tatbikatın bu ülkede yapılması natürel ki son derece isabetli.
Uçaklar, tanklar, zırhlı araçlar, amfibi araçlar ile füze rampalarının yer aldığı askeri tatbikata katılan birliklerin birden fazla Brezilya’dan. ABD heyetinde 56, Çin heyetinde ise 33 tüfekli asker bulunuyor. Tatbikat Meksika, Güney Afrika, Arjantin, İtalya, Pakistan, Kongo Cumhuriyeti, Fransa ile Nijerya’dan az sayıda askeri işçisi de içeriyor. Bu, Brezilya’nın tarihî olarak geniş çaplı ittifaklarının bir göstergesi elbette.
Tatbikatın bir özelliği de Çin’in evvelki tatbikata yalnızca gözlemci olarak katılmışken, artık asker yollayarak katılmış olması. Solcu Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva’nın dış siyasetteki klâsik duruşunu gösteriyor bu durum. İki büyük gücün askerlerinin birebir tatbikatta yer alması Brezilya’nın global siyasette nasıl değerli bir rol oynamaya çalıştığının da delili.
Brezilya milletlerarası arenada bir arabulucu olmayı amaçlıyor. Güney ile Kuzey ortasında, Çin ile Rusya’nın başını çektiği Avrasya ile ABD, Avrupa’nın başını çektiği Atlantikçi blok üzere birbirine zıt jeopolitik cihanlar ortasında bir arabuluculuk bu.
Brezilya Çin ile askeri işbirliğini artırma uğraşında uzun müddettir. Aslında Lula hükümeti Ukrayna’daki savaş nedeniyle Rusya hariç tüm BRICS ülkeleriyle bağları güçlendirmeyi amaçlıyor. Brezilya hakikaten çok enteresan bir ülke. Gezegenimizdeki çabucak her ülkenin büyükelçiliğine konut sahipliği yapması da son derece çarpıcı.
1947’de, yani Soğuk Savaş tepe yapmışken kilit bir ülke olarak görülüyordu denir Brezilya için. BM bu özelliğinden dolayı ona yıllık Genel Kurul’da devlet liderlerinin konuşma cinsini açma onurunu vermişti. Bu geleneği takip eden Lula da New York’taki 79. Genel Kurul’da kürsüye çıkan ilk devlet başkanı olacak.
Dış politikada Başkan Lula’nın ulaşmadığı yer yok neredeyse. Danışmanı Celso Amorim BRICS doruğu için Rusya’ya giderken, Dışişleri Bakanı Mauro Vieira da Körfez ülkelerini ziyaret ediyor. Her iki diplomat da haftalardır Venezüella’daki siyasi krize barışçıl bir tahlil bulmaya çalışıyor.
Yani Brezilya’nın ABD ile Çin üzere gibi iki büyük gücü yanyana getirmesi bir tesadüf değil. Arabulucuk desen var, bölgesel güç olmak dersen var, hepsinde başarılı Lula.
Yani “asrın lideri” deseler şaşırmaz kimse…